Bu yılki Dünya Besin Günü’nün ana teması, dünyanın en kıymetli kaynaklarından biri olan su oldu. Su, Dünya’daki hayat için vazgeçilmezdir. Yeryüzünün büyük bir kısmını kaplar, bedenimizin yüzde 50’sinden fazlasını oluşturur, beslenmemize yardımcı olur, geçim kaynaklarını takviyeler ve 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Gündemi ile Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları’na (SKA) ulaşmanın merkezindedir. Pekala, mevcut tatlı su kaynaklarımızı ve sucul besin sistemlerimizi kirlilikten ve iklim krizinin tesirlerinden korurken, tıpkı vakitte insanların suya eşit erişimini nasıl sağlamalıyız?
KAYNAKLAR TÜKENİYOR
Tüm tatlı suların yaklaşık yüzde 70’inin tarım için kullanıldığı düşünüldüğünde, besin ve öbür ziraî eserleri üretme biçimlerimizi değiştirmenin önümüzdeki en kıymetli sorun olduğunu söyleyebiliriz. Birebir vakitte harekete geçmemenin en ağır sonuçları doğuracağı alan da burası olacaktır. Tatlı su sınırsız bir kaynak değildir ve artık bu yanılgıdan uzaklaşmalıyız.
Son 20 yılda, dünya üzerindeki her bir insan, kendi hissesine düşen mevcut tatlı su ölçüsünün yaklaşık beşte birini kaybetti. Kimileri için durum daha da vahim. Hatta birtakım bölgelerde bu oran üçte teğe yaklaşıyor.
Eğer hemen harekete geçmezsek, gezegenimizin artan nüfusu düşünüldüğünde, 2050 yılına kadar su kullanımımızı global olarak üçte bir oranında arttırma riskiyle karşı karşıyayız. Bu da geri dönüşü olmayan bir noktaya yaklaşmak manasına geliyor.
BİRÇOK ETKEN VAR
Hızlı nüfus artışı, kentleşme, endüstrileşme, ekonomik kalkınma ve iklim krizi su kaynaklarımıza ziyan veriyor. Su kirliliği ve çok su çekimi koordineli idare eksikliği ile birleşince, durum büyüyen bir meseleler karmaşası haline geliyor. Artan çok hava olayları, kuraklık ve seller ekosistemlerimizi zorluyor ve global besin güvenliği açısından korkutucu sonuçlar doğuruyor. Küçük çiftçiler, bilhassa de fakirler, bayanlar, gençler, yerli topluluklar, göçmenler ve mülteciler en savunmasız durumda olanlar.
Bu karmaşık zorlukların üstesinden gelmek için gereken düzenleyici tedbirlerin merkezinde, bilhassa süratli kentleşme ve öbür ekonomik faaliyetlerin artan su gereksinimlerini göz önünde bulundurarak, tarım için kâfi suyu temin etmek yer almalıdır.
DÜZENLEME VE PLANLAMA
İyi yönetişim, tüm ortaklarla entegre ve kapsayıcı bir yaklaşım ile sürdürülebilir ve adil su tahsisi için temeldir. Değişimi yönlendirmek, pak ve inançlı su kaynaklarına adil erişimi sağlamak için su idaresi, kullanım hakları, fiyatlandırması ve bu alanlardaki düzenlemeler ile teşviklere gereksinim bulunmaktadır. Bunun için hem ulusal hem de bölgesel planlamalara gereksinimimiz var.
Modern sulama ve depolama teknolojileri ile su kıtlığı ve taşkınlardan faydalanmaya yönelik bilime dayalı tahlilleri de içerecek halde yenilikçi ve verimli su idaresi uygulamalarına yatırım yapılması hayati değer taşımaktadır; böylelikle su-gıda-enerji ilişkisini daha faal bir formda yönetmek de dâhil olmak üzere su tasarrufu sağlayan ve dirençli bir toplum inşa etmiş oluruz.
‘DÖRT DAHA İYİ’ HEDEFİ
FAO, Sahel’de çiftçilere su altyapılarını iyileştirmeleri için makineleşme fırsatları sunmakta ve kırsal kısımdaki bayanların ve hanelerinin suya erişimini desteklemektedir. Global olarak, sulanabilir yerler, ekilebilir yerlerin yüzde 20’sinden elde edilen besinin yüzde 40’ını üretmektedir – lakin bu potansiyel hâlâ tam olarak kullanılmamaktadır. FAO, bu potansiyeli kıymetlendirmek için global bir sulama ve haritalama metodolojisi geliştiriyor ve bu bahiste ülkelerle işbirliği yapmayı planlıyor. Hükümetlerin, dataya, inovasyona ve bilimsel ispatlara dayalı siyasetler oluşturması gerekmektedir.
Suyun sınırsız bir kaynak olmadığını kabullenmemiz gerekiyor. Şuurlu tüketim, su tasarrufu ve kirliliği önlemek, her bireyin çarçabuk katıkada bulabileceği hareketlerdir. Bunlar FAO’da Dört Daha Düzgün diye isimlendirdiğimiz; “daha âlâ üretim, daha âlâ beslenme, daha güzel etraf ve daha düzgün yaşam” maksatlarına ulaşmanın merkezinde yer almaktadır.
