Diyarbakır‘ın Çınar ilçesindeki Zerzevan Kalesi’nde yürütülen hafriyatlarda, Mithras dinine ilişkin 1900 yıllık yer altı tapınağının anıtsal ana giriş kapısının yeri tespit edildi.
İlçeye 13 kilometre uzaklıktaki Demirölçek Mahallesi yakınlarında bulunan, Roma İmparatorluğu periyodunda “askeri yerleşim” olarak kullanılan Zerzevan Kalesi, kentin değerli turizm kıymetleri ortasında yer alıyor.
Askeri yerleşimde, dünyada bulunan son Mithras tapınağının ortaya çıkarıldığı tarihi kaleye, ziyaretçi ilgisi her geçen gün artıyor. Yılın çabucak hemen her günü ziyaretçilerini ağırlayan Zerzevan Kalesi, öteki yandan da tarihe ışık tutmaya devam ediyor.
UNESCO Dünya Mirası Süreksiz Listesi’ne ismini yazdıran tarihi kalede, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Valilik, Diyarbakır Müzesi, Çınar Kaymakamlığı ve Dicle Üniversitesinin katkılarıyla 2014 yılında başlatılan hafriyat çalışmaları sürüyor.
Bugüne kadar 60 dönüm alan üzerinde 12-15 metre yüksekliğinde ve 1200 metre uzunluğunda sur kalıntısı, 21 metre yüksekliğinde gözetleme ve savunma kulesi, kilise, idare binası, konutlar, tahıl ve silah depoları, kaya mezarları, su kanalları ile 54 su sarnıcı, yer altı kilisesi, 400 kişinin sığacağı yer altı sığınağı, konutlar ve kapalı geçitler, milattan sonra 4. yüzyılda Hristiyanlığın benimsenmesiyle ehemmiyetini kaybeden, periyodun Mithras dinine ilişkin yer altı tapınağı ve birçok eser ortaya çıkarıldı.
Bu yıl başlayan hafriyat çalışmalarında Mithras Tapınağı’nın anıtsal ana giriş kapısı ve tapınağın altında birçok yapı tespit edildi.
“Birçok yapı jeoradarla tespit edildi”
Kalede birçok noktada kazıların devam ettiğini vurgulayan Coşkun, bu sene en ağır olarak “Mithras kutsal alanı”nda çalışacaklarını lisana getirdi.
Coşkun, tapınakta yeni yerler tespit ettiklerini anlatarak, şunları kaydetti:
“1900 yıllık kutsal alanda seremonilerin başladığı en değerli alanlardan birini tespit ettik ve çalışmalarımızı ağırlaştırdık. Hem keşfettiğimiz kutsal alanın anıtsal giriş kapısında hem de merasime gelen Mithrasçıların konakladığı yerlerde çalışmaları devam ettiriyoruz. Kutsal alanın şu an üst kısmında çalışıyoruz. Yer altında da birçok yapı tespit ettik. Yer altında ve yer üstünde çalışmaları başlattık. Mithras aslında büyük bir kompleks. Tapınağın etrafında konaklama yerleri var. Roma’nın gizem dininde bütün merasimler ve ayinler saklılık içerisinde yapılıyor. Kalenin altında da birçok yapı jeoradarla tespit edildi. Kutsal alandakiler dini maksatlı, kalenin içindekiler de yiyecek deposu ve savaş vaktinde sığınak olarak kullanılıyordu.”
“Yıl sonuna kadar en az 500 bin kişinin ziyaret etmesini bekliyoruz”
Coşkun, kaledeki çalışmaların, bölgenin tarihini aydınlatma ve turizm açısından çok değerli olduğunu belirtti.
Kaleyi yılda ortalama 400 bin kişinin ziyaret ettiğini tabir eden Coşkun, “Geçen yıl 313 bin sayısına ulaştık. Bu yıl şimdiden o sayısı geçtik. Yıl sonuna kadar en az 500 bin kişinin ziyaret etmesini bekliyoruz. Şu an etraf düzenlemesi yapılarak, ziyaretçi karşılama merkezi inşa ediliyor. Bunlar tamamlandıktan sonra önümüzdeki yıllarda en az 1 milyon ziyaretçinin kaleye gelmesini amaçlıyoruz.” dedi.
“Gün içerisinde 10-15 cins otobüsü geliyor”
Çınar Kaymakamı Muhammed Fatih Günlü ise Diyarbakır ve etrafının tarihine ışık tutan kalenin, yerli ve yabancı turistlerin de ziyareti açısından çok değerli bir noktada olduğunu aktardı.
“Zerzevan Kalesi, Türkiye’de gökyüzü müşahede aktifliğinin yapılabileceği en âlâ 10 noktadan biri. Bir müddet evvel meteor yağmurunda vatandaşlarımızın buraya çok ağır ilgisini gördük. Klâsik hale gelen gökyüzü şenliklerinde de vatandaşlarımızın buraya önemli ilgisi var” diyen Günlü, inşaat çalışmaları devam eden karşılama merkezinin de ziyaretçi sayısına çok önemli katkı sağlayacağını vurguladı.
Karşılama merkezinde vatandaşların yemek yiyeceği, çeşitli muhtaçlıklarını gidereceği alanların olacağını, ziyaretçilerin kaleye çıkmadan evvel uzman arkeologlarca bilgilendirileceğini anlatan Günlü, kalede 3D gözlüklerle de gezilebilecek yerlerin olacağına dikkati çekti.
Günlü, “Gün içerisinde 10-15 planlı çeşit otobüsü geliyor. Bunun dışında kendi araçlarıyla gelen vatandaşlarımızın sayısı hayli fazla. Bu çalışmalarla Zerzevan Kalesi’nde daha uzun, kaliteli ve keyifli vakit geçirebilecekleri bir alan sağlamış olacağız. Bu türlü olunca da buraya gelen turist sayısında çok daha fazla artış olacağını ve bu sene elde ettiğimiz sayıların en az iki katına çıkacağımızı hedefliyoruz.” sözünü kullandı.
“Zerzevan Kalesi, gün batımını izlemek için çok güzel”
Ziyaretçilerden Şükrü Temiroğlu da kent dışından gelen konuklarını tarihi kaleye getirdiğini aktararak, konuklarının bu hoş görüntüyü görmesini istediğini söyledi.
Diyarbakır’da Dicle Üniversitesinde okuyan Elif Demir ise tarihi kaleyi birinci sefer ziyaret ettiğini belirterek, “Bu yol üzerinden birçok defa Mardin’e gittim, lakin buraya hiç gelmemiştim. Zerzevan Kalesi, gün batımını izlemek için çok hoş. Tavsiye üzerine geldim.” dedi.