Türkiye‘nin birinci Türk Arkeoloji Enstitüsü Gaziantep‘te
Türk Arkeoloji ve Kültürel Miras Enstitüsü’nün resmi açılışı yapıldı
GAZİANTEP – Gaziantep Büyükşehir Belediyesi, Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Avrupa Birliği iş birliğinde kurulan Türkiye‘nin birinci Türk arkeoloji enstitüsü Türk Arkeoloji ve Kültürel Miras Enstitüsü, düzenlenen merasimle resmi açılışı yapıldı.
Cumhuriyetin 100’üncü yılına sayılı günler kala 4 yıllık hazırlık ve 4 yıllık uygulama süreci sonucunda açılışı yapılan Türk Arkeoloji ve Kültürel Miras Enstitüsü, Kendirli Kilisesi’nin restore edilerek ana binası oluşturuldu. Enstitünün kurulması için 430 bilim insanı bir ortaya gelerek çalışma yürüttü ve TBMM’den yasası çıkarak bugünkü formatına ulaştı.
Enstitü dünyanın öbür enstitüleriyle de iş birliğinde faaliyet yürütecek
Türk Arkeoloji ve Kültürel Miras Enstitüsü, Türkiye‘de ve kültürel tarihi bağların olduğu dünyanın öbür bölgelerinde Türk ve İslam Arkeolojisinin genel bilim kollarının olduğu insanlığın ortak birikim ve bedellerini temel alarak bilimsel araştırmalar yaparak yayınlar çıkarmayı amaçlıyor. Enstitü ayrıyeten arşivleme, kütüphane çalışmaları ve dünyanın öbür enstitüleriyle iş birliğinde faaliyet yürütmeyi hedeflerken geleceğin arkeologlarını yetiştirmek için çalışmalar yürütecek.
Dijital arşivler ve ihtisas kütüphanesi kuruldu
8 yıllık çalışmada Osmanlı’dan günümüze Türk arkeolojisiyle ilgili bütün hafriyat ve dokümanlar dijital hale getirerek dijital arşiv oluşturuldu. Ayrıyeten Balkanlar, Kafkaslar, Anadolu ve Ortaasya bölgelerindeki çalışmalardaki yayınlar getirilerek kütüphaneye eklendi. 50 bin kitaplık dijital ihtisas kütüphanesi kurularak, yapılan çalışmalarda milletlerarası çalışmalarla ve öbür arkeoloji enstitüleriyle entegre olabilecek kütüphane ve dijital kütüphane altyapısı hazırlandı.
Yürütülen 18 aylık onarım çalışmaları sonucunda Kendirli Kilise’nin tarihi tarafı ön plana çıkartılırken yapı, enstitüsü için stant ve konferans salonunu, çalışma ofislerini, Arkeoloji İhtisas Kütüphanesi’ni, Türkoloji Kütüphanesi’ni, Arkeometri Laboratuvarı’nı ve aktiflik alanlarını kapsayan bir komplekse dönüştürüldü.
“Gaziantep İpek Yolu’nu kalkınma yoluna dönüştürmüş çok özel bir şehirdir”
Açılış merasiminde konuşma yapan Gaziantep Büyükşehir Belediye Lideri Fatma Şahin, enstitünün kurulduğu Kendirli Kilise’sinin tarihine dikkat çekerek, “Bu bina birçok tarihi olaya şahitlik ettiği üzere 1933 yılında binanın balkonunda Gaziantep’e gelen ve Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün konuşmasında da şahitlik etmiştir. Bu gördüğünüz çatıda ve yapıtlarda büyük bir hafıza var. Geldiğimiz noktada, bir yerde İslam Medeniyeti varsa orada kilise, havra vardır, kardeşlik vardır. Gaziantep İpek Yolu’nu kalkınma yoluna dönüştürmüş çok özel bir kenttir.” dedi.
“Bu topraklarda Anadolu tarihinin bu enstitü ile devam etmesi önemliydi”
Başkan Şahin konuşmasının devamında dünyanın bugün hiç olmadığı kadar barış isteği içerisinde olduğunu aktararak, “Bugün arkeoloji enstitüsü kuruluşundan çok daha değerli bir ideolojisi var. Barışın, sevginin, kardeşliğin arkeoloji enstitüsü ile inşa edilmektedir. Bu süreçte AB Delegasyonu elçisi, yaptığımız çalışmada her vakit yanımızda oldu. Akademik dünyanın kıymetli isimleri burada. Kentin antik kentlerinin ortaya çıkarılması sürecinde büyük emek verdiler. Türkiye olarak biz geç kaldık. Anadolu uygarlıklarının, topraklarının, yapıtlarının yurtdışına götürülmediği, bu topraklarda Anadolu tarihinin bu enstitü ile devam etmesi önemliydi”
“Enstitümüzün bizi biz yapan bir bedel olduğunu görüyoruz”
Türkiye’nin karbon tahlillerinin yapılması için artık yurtdışına başvurulmasının gerekli olmadığını söyleyen Lider Şahin, “Çok değerli eserler burada artık. Uzmanlaşmış bir kütüphanemiz, dijital çalışmalarımız var. Osmanlı devri yapıtlarını burada Türkçe çeviri ettirdik. 50 bin Osmanlı evrakını 2 bin 100 fotoğrafı getirdik. Enstitümüzün bizi biz yapan bir bedel olduğunu görüyoruz. Artık zenginlik kültürel miras, kültürel bedel ve bunların üzerinde çalışabilecek ne kadar bilim adamı var bu üzerinden ölçülüyor. Önümüzde çok uzun bir seyahat var. 5 antik kentimize yapacağımız yatırımlarla bu salonundaki kıymetli bilim adamlarıyla yapacak çok işimiz var” dedi.
Törende konuşan Gaziantep Valisi Kemal Çeber ise Anadolu topraklarından dünyanın çeşitli bölgelerine kaçırılan tarihi yapıtlara vurgu yaparak, “Adına gayesine bakınca tesirlerini hissedebileceğimiz, çalışmalarla yalnızca Gaziantep ve bölgeye değil, Türkiye’ye getirisinin ehemmiyetini göreceğiz. İnsanlığın ortak mirası eserler. Ortak tarihe olan bu eserler bu topraklar üzerinde kalması gerekiyor. Bugün yapıtların getirilmesi üzerine uğraş veriyoruz. Son 10 yıldır ağır çalışmalarla müzelerimizi ihya ederken yurtdışındaki Anadolu’ya ilişkin yapıtları tekrar getiriyoruz. Çok hassas bir çalışma. Bu topraklar birçok medeniyete konut sahipliği yaptı. Burası bereketli hilal. Tarihin doğduğu topraklar burası. Bu ülkenin topraklarında nereye kazma vurursanız bir eser tarih bulursunuz. Gaziantep’te bugün 20’den fazla müze var. Birçok Büyükşehir Belediyesi’nin teşebbüsü. Bu alanda Büyükşehir Belediye Liderimiz Fatma Şahin’e özel teşekkür ediyorum” tabirlerini kullandı.
“Başkan Şahin bu projenin gerisindeki itici güç oldu”
Avrupa Birliği Türkiye Delegasyonu Lideri Büyükelçi Nikolaus Meyer-Landrut ise konuşmasının başında Fatma Şahin’e teşekkür ederek, “Kendisi bu projenin ardındaki itici güç oldu. Üç yıl evvelki birinci görüşmemizde bu projenin Gaziantep ve kendisi için ne kadar kıymetli olduğunu vurgulamıştı. Bu proje, AB’nin arkeolojik mirasın toplumsal hafızanın bir kaynağı ve tarihi ve bilimsel çalışmalar için kıymetli bir araç olarak korunması istikametindeki uzun vadeli kararlılığının bir örneğidir. Risk altındayken kültürel mirasımızı korumak daha da değerlidir. Gaziantep’in fevkalâde Zeugma Mozaik Müzesi, uygarlığın kesişme noktasına tanıklık etmektedir. Eski Yunancada “köprü” manasına gelen Zeugma’da, evvelden Fırat üzerinde bir köprü Doğu ile Batı’yı birbirine bağlıyordu” biçiminde konuştu.
“Enstitü, Anadolu ve Akdeniz Uygarlıkları’nın arkeolojik ve tarihi miras hazinelerine erişimi sağlayacaktır”
Türkiye’de tarihi yapıtların ve Anadolu coğrafyasının kıymetine vurgu yapan Büyükelçi, bu yapıtların korunması ismine harekete geçtiklerini lisana getirerek, “Bu ve daha pek çok nedenden dolayı, enstitü için Mezopotamya ve Akdeniz’in kesişme noktasında yer alan Gaziantep’ten daha uygun bir yer düşünemiyorum. Bugün açılışını gerçekleştirdiğimiz bu enstitü, Antik Anadolu ve Akdeniz Uygarlıklarının arkeolojik ve tarihi miras hazinelerine erişimi sağlayacaktır. Ortak araştırma, tahlil ve onarım fırsatı sağlayacak olan enstitü, tıpkı vakitte genç uzmanlara eğitim ve staj imkanı da sunacaktır. Enstitü ayrıyeten Türkiye ve Avrupa Birliği’nden sanatkarlar, sivil toplum örgütleri, gençler ve akademisyenlere de mesken sahipliği yapacaktır. Böylece gelecekte dünya arkeoloji ağlarına tam entegrasyonu da sağlanacaktır. Bu enstitünün ortak kültürel mirasımızın korunması ve tanıtılması yoluyla Avrupa Birliği ve Türkiye ortasında kültürler ortası diyaloğun güçlendirilmesine katkıda bulunacağına yürekten inanıyorum. Geçmişimizi anlamamıza yardımcı olacak ve ortak geleceğimizi şekillendirmemize katkıda bulunacaktır” diye konuştu.
Törende ayrıyeten Gazikültür A.Ş. İdare Şurası Lideri Hakan Tanrıöver, enstitünün kuruluş süreci hakkında bilgi verdi. Suram etabında misyon yapan bilim insanları merasimde konuşma yaparken Europa Nostra İcra Konseyi Lider Yardımcısı Guy Clausse ve Alman Arkeoloji Enstitüsü İstanbul Şube Yöneticisi Prof. Dr. Felix Pilson’de açıklamalarda bulundu.
Program, ünlü fotoğraf sanatkarı Orta Güler’in, Arkeolojik alanlarda çektiği 27 farklı alandan 133 fotoğraftan oluşan stant, protokol ve iştirakçiler tarafından gezildi. Stant sonrası enstitünün üniteleri ziyaret edildi.
