Telkari sanatı tarihe meydan okuyor
MARDİN – Geçmişi 3 binli yıllara dayanan telkari sanatı Mardin‘de tarihe meydan okurcasına ayakta duruyor.
Kelime kökeni tel personelliği manaya gelen ve amcasından devraldığı sanatı 35 yıldır ayakta tutan telkari ustası Gabriel Oktay, bu bunun Mardin ve Midyat bölgesinde daha çok işlenen bir el sanatı olduğunu söyledi. Süryani usta Gabriel Oktay, “Telkari sanatı 30 mikron ile 18 mikron ortasındaki incelikle işlenen telef verilen yani tel işçiliğini verilen bir isimdir. Midyat’ta gümüş, Mardin’de ise altın yapılmıştır. Genelde bu sanatı Süryaniler yapmaktadır. Periyodun moda motifleri telkari modelini genişletmiştir. Bir devir gelinler için gümüş kemer istenirdi. Evvelce gelin alındığı vakit gümüş kemer istenirdi. Gümüş kemer çok talep edilirdi. Bu yüzden telkari el personelliği sanatı konusunda ilerleme kaydedildi. Hala de yapılmaya devam ediliyor” dedi.
Amca mirası olarak bu sanatı devam ettirdiğini lisana getiren Oktay, “Mesleği öğrenmeye 8 yaşında amcamın yanında başladım. Şu an 45 yaşındayım ve hala bu sanatı devam ettirmekteyim. Amcam kuyumcu ustasıydı ondan öğrendim. Artık biz de gelecek jenerasyonlara aktarmaya çalışacağız. Bizim mesleğimiz biraz sabır isteyen bir iştir. Sabırsız insanların yapabileceği bir şey değil. Bayağı bir sabır gerekir. Ortada sırada yaralanmalar oluyor ufak tefek dezavantajları var. Kimyasallar ile çalışıyoruz. İnsanın ruhuna güzel gelen bir sanat. Bu sanatı seven, bu sanatı işlemek isteyen beşerler hem sabırlı olmayı öğreniyor, hem insani münasebetlerde de daha güzel oluyor. Yani insanın ruhunu okşayan bir sanat diyebilirim” halinde konuştu.
El işi olması nedeniyle 40 yaş üstü turistlerin daha çok ilgisini çektiğini söz eden Oktay, “Turistlerin ilgisini çekiyor ama çok ince bir el sanatı olduğu için devamlı kullanmaya uygun takılar değil. O yüzden kimileri beğeniyor kimileri beğenmiyor. 40 yaş üstü müşterilerimiz daha çok telkari ince el sanatlarına ehemmiyet verdikleri için daha bu türlü motifleri tercih ediyor. Döküm dediğimiz, el sanatı çok fazla gerektirmeyen tek bir kalıp halinde çıkarabilen modellerdir. Tabi ki onların da artık var olması gerekiyor. Zira günümüzde el sanatları artık çok maliyetli olduğu için çok yüksek fiyatlara çıkıyor. Beşerler alamıyor” diye konuştu.
Yetiştirecek çırak bulamıyorlar
Çırak bulma konusunda dert yaşadıklarını söyleyen Oktay, “Çırak yetiştirmek artık çok güç. Günümüzde çocuklar maalesef sanata yönelmiyorlar. Sabır isteyen bir iş olduğu için herkes okuma peşinde. Herkes mühendis olursa, sanat yapacak kimse kalmaz. Üniversitenin çoğaltılması haricinde mesleksel eğitimlere daha fazla kıymet verilmesi gerekiyor. Yalnızca telkari sanatında değil öbür sanatlar da çırak yetiştirecek insan bulunmuyor” dedi.
